SCHUIL- OF HEIKERKJE ARENDONK

Met de Vrede van Munster in 1648 kregen de Staten van Holland de zeggenschap over het huidige Noord-Brabant. Het voormalige hertogdom werd in 2 delen gesplitst. Reeds op 2 december 1636 wordt in het grote Placcaat van Retorsie vermeld dat als men in de dorpen “enige dienst of oefening van de Roomse Religie zal bevonden worden” het betreffende dorp 100 gulden boete opgelegd zal worden.

Ook geldt deze boete voor “personen die de mis hebben gedaan en degenen die ze hebben gehoord of geassisteerd.”

De bewoners van Brabant bleven katholiek en zochten naar wegen om toch hun godsdienst uit te kunnen oefenen. Hooge Mierde zocht haar heil buiten het eigen gebied en ging de grens over naar Arendonk. Daar timmerden de Mierdenaren een noodkapel, een zogenaamde schuur- of schuilkerk.

Het bestaan van deze kerk wordt voor het eerst vermeld in het “beleyde van 5 mey 1659” over de “visitatie gedaen nopende de Vroenten ofte aerden van Turnhout en Arendoncq. Op bepaalde tijdstippen werd door afgevaardigden van de betrokken Schepenbanken (gemeenten) de grenzen geïnspecteerd om schendingen, paalverplaatsingen en betwiste grensafbakeningen vast te stellen. Tijdens een dergelijke inspectie  stellen de Arendonkers tot hun niet geringe verbazing vast, dat er op hun grondgebied een Schuurkerk was opgericht zonder dat zij hiervan op de hoogte waren.

Zij schreven : “….. by den biesvenpael, scheydende de vroente van Arendoncq van Mierde-Reusel, op dewelcke wy hebben gesien met droefheyt dat d’ingesetene catholycke van Mierde hebben op onse iurisdictie getimmert een schuere daerinne sy houden hun exercitie van Roomsche catolyque religie om degenen van de Hollander te schouwen ….. “.

Op 3 september 1698 vermeldt een volgende visitatie over de Schuurkerk van Hoge Mierde “……. dewelcke wy hebben gesien dat de ingesetene Catholycke hebben op onse jurisdictie dese jaere nog gemaekt een gerempt als een schop als nu meest ten deele vervallen is …..”.

We kunnen dus vrij zeker zijn dat de kerk ongeveer 25  jaar dienst heeft gedaan, van omstreeks 1648 tot 1673. Zij heeft op 90 meter van de grens op Arendonks grondgebied gestaan, ongeveer ter plaatse van de huidige grenspaal 204, de Biesvenpaal genoemd.

We weten dat in 1673 de Schuurkerk in Arendonk niet meer in gebruik is, want in dat jaar heeft pastoor Lijssen op 20 februari in Hooge Mierde weer een mis opgedragen in een speciaal voor dit doel ingerichte schuur tegenover de kerk. Dit was mogelijk na de inval van de Fransen in 1672, waardoor de Staten van Holland zich gedwongen zagen de teugels enigszins te laten vieren.

Bij een dispuut over een grenscorrectie in het jaar 1826 blijkt dat de plaats waar de eerste schuurkerk van Hooge Mierde gestaan heeft, nog duidelijk zichtbaar is. De verhoging in het landschap is in het midden van de 20e eeuw geslecht en alle sporen van de Kerk zijn verdwenen. Slechts de veldnaam is gebleven : Kerkenberg.